Είναι γενικά γνωστό ότι για να αποδώσουν σωστά τα χημικά προϊόντα, όπως οι πολυεστέρες και τα gelcoats, πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ιδανικές θερμοκρασίες όπως ορίζουν οι κατασκευαστές των προϊόντων. Ωστόσο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι περισσότεροι χώροι εργασίας δεν τηρούν αυτές τις τέλειες συνθήκες είτε τα αντικείμενα είναι τόσο μεγάλα που δεν χωρούν σε στεγασμένο χώρο, όπως πχ όταν γίνονται επισκευές σε μεγάλα yacht σε μαρίνες. Άρα πια είναι τα sos tips που πρέπει να προσέχουμε ώστε ακόμα και το χειμώνα να μπορούμε να έχουμε καλή απόδοση υλικών και όχι αστοχίες.
Καταρχήν ας ξεκινήσουμε λέγοντας ότι ιδανικά οι πολυεστέρες και τα πολυεστερικά χρώματα (gelcoats) πρέπει να χρησιμοποιούνται σε περιβάλλον με θερμοκρασία μεταξύ 18-25 βαθμούς Κελσίου και με μικρή σχετική υγρασία. Έπειτα το κάθε εργοστάσιο που παράγει πολυεστέρες δίνει στις τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος ποια είναι τα σωστά ποσοστά καταλύτη που πρέπει να προστεθούν στον πολυεστέρα ώστε ο πολυμερισμός του υλικού να γίνει σωστά και να έχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Συνήθως οι (ορθοφθαλικοί και ισοφθαλικοί) πολυεστέρες (οι πιο διαδεδομένοι τύποι) αλλά και τα gelcoat απαιτούν προσθήκη καταλύτη 1,5-2% κατά βάρος σε ιδανικές συνθήκες. Πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί και να τηρούμε τις αναλογίες αυτές χρησιμοποιώντας ειδικά δοσομετρικά όργανα. Ωστόσο, τι γίνεται το χειμώνα που οι θερμοκρασίες είναι αρκετά χαμηλότερες και υπάρχει αρκετή υγρασία λόγω βροχών? Σε αυτήν τη περίπτωση, αν συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε την αναλογία 1,5-2% καταλύτη θα παρατηρήσουμε ότι ο πολυεστέρας θα αργεί πολύ να πήξει και το αποτέλεσμα δεν θα είναι το επιθυμητό. Έτσι μπορούμε αρχικά να αυξήσουμε ελαφρώς την δοσολογία του καταλύτη στο 2,5% κατά βάρος και σε καμία περίπτωση να μην ξεπεράσουμε το 3% όσο κρύος και αν είναι ο καιρός. Ας μην ξεχνάμε ότι ο καταλύτης είναι το συστατικό εκείνο που ξεκινάει, δίνει δηλαδή το έναυσμα, στη διαδικασία του πολυμερισμού. Ο καταλύτης ΔΕΝ είναι ο παράγοντας που θα κάνει τη διαδικασία να προχωρήσει ταχύτερα. Έτσι, όταν δουλεύουμε σε περιβάλλον πολύ κρύο, ειδικά στην ύπαιθρο ή και σε σημείο κοντά στη θάλασσα που έχει υψηλότερη υγρασία, θα παρατηρήσουμε ότι παρά την αύξηση του ποσοστού του καταλύτη, ο πολυμερισμός είναι πολύ αργός. Τότε καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ένα ακόμα πρόσθετο που είναι ο επιταχυντής. Ο επιταχυντής είναι στην ουσία διάλυμα κοβαλτίου σε κάποιο ποσοστό, συνήθως 5 ή 6% και προστίθεται μέσα στον πολυεστέρα πριν την προσθήκη του καταλύτη για να εξαλείψει τα προβλήματα που αναφέραμε πιο πριν. Ο επιταχυντής χρησιμοποιείται και σε άλλες περιπτώσεις που θα αναλύσουμε σε άλλα άρθρα. Η συνηθέστερη δοσολογία προσθήκης επιταχυντή μέσα σε πολυεστέρα είναι 0,1% δηλ 1 γραμμάριο σε 1 κιλό πολυεστέρα. Αφού το προσθέσουμε αυτό στον πολυεστέρα και ανακατέψουμε καλά τότε προσθέτουμε και τον ανάλογο καταλύτη και ξεκινάμε την εργασία μας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα οι περισσότεροι πολυεστέρες κατασκευών περιέχουν ήδη εκ παραγωγής μέσα τους επιταχυντή αλλά σε πολύ κρύο περιβάλλον πρέπει να το ενισχύσουμε, ενώ παλαιότερα οι περισσότεροι πολυεστέρες δεν περιείχαν καθόλου επιταχυντή έτσι ακόμα και σε ιδανικές συνθήκες ο χρήστης έπρεπε να προσθέσει επιταχυντή από μόνος του ώστε να μπορέσει να χρησιμοποιήσει το προϊόν.
Τι κάνουμε στην περίπτωση που πρέπει αντίθετα να εργαστούμε σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας;;
Αρχικά να πούμε ότι δεν μπορούμε να κατεβάσουμε το ποσοστό του καταλύτη κάτω από το 1%, άρα έχουμε δύο επιλογές για να μας βοηθήσουν να έχουμε καλύτερη διαχείριση υλικού. Δηλαδή να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον πολυεστέρα μέσα σε εύλογο geltime και χωρίς να υπερθερμανθεί η κατασκευή με μετέπειτα κίνδυνο συρρίκνωσης/ στρέβλωσης & τελικά κακή ποιότητα τελικού αποτελέσματος. Η 1η λύση είναι να χρησιμοποιήσουμε “αργό” καταλύτη όπως είναι ο Butanox LPT που κάνει την αντίδραση να πάει πιο ήπια, χρησιμοποιώντας και πάλι 1-2% κατά βάρος του πολυεστέρα. Η 2η λύση είναι να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε κλασικό καταλύτη όπως ο Butanox M50 και συνδυαστικά μέσα στο μείγμα μας να βάζουμε επιβραδυντή (inhibitor). Ο επιβραδυντής μπαίνει σε πολύ μικρό ποσοστό μέσα στο μείγμα, δηλαδή 0,04% κατά βάρος του πολυεστέρα και προστίθεται μέσα στον πολυεστέρα πριν την προσθήκη του καταλύτη . Φυσικά σε κάθε περίπτωση πριν ξεκινήσουμε μία μεγάλη κατασκευή με νέα “συνταγή” πρέπει να διενεργούμε τις δοκιμές μας ώστε να ελέγχουμε αν το μείγμα ακολουθεί την ορθή συμπεριφορά σκλήρυνσης
